Ամփոփելու ժամանակը չէ

Ժամանակը պայմանական հասկացություն է. որքան էլ իր ֆիզիկական էտալոնն ունենա, այն, իհարկե, մարդու ստեղծագործություն է՝ մեզ պետք է չափել ու հաշվել մեր կյանքի անցած, անցնող ու գալիք իրադարձությունները։ Նոր տարին էլ ուստի պայմանական հասկացություն է՝ մարդկանց մի զգալի հատվածի համընդհանուր պայմանավորվածությամբ ընտրված մի ժամանակակետ, երբ ընդունված է, մի կողմից, նայել դեպի անցյալ, մյուս կողմից՝ ինչ-որ բան ակնկալել ապագայից։

Ընդ որում քաջ գիտակցելով, որ այն բոլոր բարեմաղթանքները, որ ասվում են հենց այդ ժամերին, խափանելով անգամ ամենազարգացած ու արդիական հաղորդակցական ցանցերի աշխատանքը, հեշտությամբ կարող էին վերաբերել հաշվարկման որևէ այլ համակարգի (սկզբունքային տարբերություն չեմ տեսնում, թե ինչու, օրինակ, չի կարելի երջանկություն, առողջություն կամ որևէ այլ բարի բան մաղթել, ասենք, օգոստոսին կամ ապրիլին)։

Առավել ևս, որ ամեն անգամ մենք կրկին ու կրկին համոզվում ենք, որ չնայած մեր բոլոր բարեմաղթանքների, կյանքը շարունակվում է իր սովորական հունով՝ անհաղորդ մնալով մեր կողմից պայմանականորեն համաձայնեցված համընդունելի տոնական բնագծերի այդ իսկ բերումով արհեստածին համատեքստերի. դրա ապացույցներն արդեն այս տարվա առաջին օրերին ունեցած մեր կորուստներն են (Օհան Դուրյան, Անահիտ Բայանդուր և ավա՜ղ նաև շատ ուրիշներ, որոնց անունները չեն հայտնվում լրատվական ժապավեններում, սակայն որոնց հասցեին դեռ տառացիորեն ժամեր առաջ արտասանվող բարեմաղթանքների պակաս չէր զգացվում)։ Այդ պայմանականության ուժն այնքան մեծ է, որ նման դեպքերում ափսոսանքի և կարեկցանքի խոսքերի հետ մեկտեղ հաճախ կարելի է լսել «պատկերացնում ես, ու հենց այս օրերին» կարգի արտահայտություններ, կարծես թե, եթե դա լիներ մեկ ամիս առաջ կամ հետո, կորուստը պիտի պակաս ցավալի լիներ։

Ինչևէ, պիտի խոստովանեմ, որ հենց այդ պատճառով ես նախընտրում եմ անձնական բնագծերը, որոնք նվաճվում են ոչ թե պաշտոնական օրացույցի թելադրանքով, այլ մարդու, անհատի կյանքի յուրահատուկ ժամանակագրությամբ, որը պայմանավորված է պարբերացման ամեն անգամ ինքնատիպ, յուրաքանչյուրի համար առանձնահատուկ բնական մեխանիզմներով՝ ո՞ր օրացույցն է ի վերջո կարգավորում այն օրն ու ժամը, րոպեն ու վայրկյանը, երբ մենք մեզ երջանիկ ենք զգում կամ դժբախտ, և կամ երբ հանկարծ հասկանում ենք, որ ավարտվել է մեր կյանքի՝ մեզ համար ինչ-որ բանով կարևոր կամ նշանավոր փուլ։ 

Անցյալը միշտ մասամբ ծածկում է մեզ՝ մետաքսյա ծածկույթի պես աննկատ սահելով-իջնելով մեր վրայից, իսկ մենք նկատում ենք դա միայն, երբ սկսում ենք անհանգիստ որոնել ինչ-որ բան, որը հենց նոր մեր կողքին էր՝ սովորական դարձած, բայց չկա այլևս, և մինչ հասկանում ենք դա, արդեն իսկ սկսում ենք աննկատ, բայց անշեղորեն կորցնել մեկ այլ բան...

Ի՞նչ ամփոփեմ հիմա, ուրեմն, երբ նոյեմբերին, դեկտեմբերին և նույնիսկ ավելի վաղ բռնած գործերս, մտահղացումներս դեռ ընթացքում են, երբ մարդկանց, ում սիրում եմ, շարունակում եմ սիրել, երբ կա ցանկություն ազատ ապրելու, հետևապես, պարտադրված չլինելու երկու շաբաթ անհասկանալի պարապուրդի մատնվելու համընդհանուր ան-անկեղծ բաքոսարբուքի մեջ (Սոնա Դիլանյանը դրա հայկական տարբերակը հրաշալի կերպով ներկայացրել է ՖԲ-ի իր նոթում՝ http://www.facebook.com/#!/note.php?note_id=488055829835)։ Սա՞ է արդյոք հաշվետու լինելու ժամանակը։ Չեմ կարծում...

«...բլոգը սկսեցի փետրվարից, հետո միացավ Ս.Բ.-ն, հետո Հայկ Զ.-ն, հետո այն ակտիվացավ ու սկսեց ապրել իր համար, իր կյանքով», գրել-ամփոփել է Մարատը, բայց ես հայտնաբերում եմ ինձ համար, որ այն, որ այդ սկիզբը դրոշմակնքվել է «2010» հերթական համարով, որևէ նշանակություն չունի ինձ համար՝ դա ինձ համար փաստ է, գործոն է, որը կա հիմա, ներկա վաղակատար է կամ հարակատար, present perfect է, եթե կուզեք։ Իսկ քանի դեռ կա հիմա, այն սկիզբ չունի, կամ սկիզբը կարևոր չէ, քանզի սկիզբն իմաստավորվում է միայն ավարտի, վերջի հետ հակադրության մեջ։

Իմ կյանքը դեռ շարունակում է կարգավորվել այնպիսի իրադարձություններով, որոնք, ըստ պաշտոնական օրացույցի, պետք է վաղուց ի վեր ամփոփված լինեին, սակայն չեն կարող ամփոփվել, քանի դեռ շարունակում են արդիական մնալ ինձ համար, չեն դարձել պարզապես մի հուշ, կամ, ինչպես հենց այսպիսի առիթներով է ասվում՝ «անցել պատմության գիրկը». այդ իրադարձությունների ազդեցությունը չի կարող չափվել օրացուցային տարիներով, և ամփոփվում են դրանք սեփական պարբերականությամբ։

Ուստիև, ամփոփելով գրառումը, պնդում եմ. ամփոփելու ժամանակը չէ։

Ուրբաթ իրիկուն, Սամվել Կարաբեկյան

Հ.Գ. Այնպես ստացվեց, որ վերոշարադրյալը դարձավ բլոգի 2011-ի առաջին գրառումը։ Ասացեք, խնդրեմ, արդյո՞ք դա որևէ նշանակություն ունի։
--