Կիրակի տուն էի գնացել, հարազատ, հայրական տուն, որտեղ չեմ ծնվել, բայց մեծացել եմ։ Ուրիշ զգացում է լինել մի վայրում, որին անընդհատ կարոտում ես, յուրաքանչյուր քարը, ծառը (ծառեր քիչ կան, բայց խշշոցը շատ լավն է), հողի գույնը, վառված խոտի հոտը։ Սրանք թթվածնի պես շնչում ես ու էլ չես մոռանում։
Հետո հավաքվեցին հարազատներս, որոնց հետ վերջին շրջանում, ցավոք, միայն առիթից առիթ եմ տեսնվում։ Ու հենց տեսնվում եմ, առաջին հինգ րոպեից հետո կարծես թե սպառվում են շփման բոլոր հնարավորությունները։ Ցավով արձանագրում ես, որ հոգևոր կապը կա, նրանց ավելի շատ ես սիրում ու հարգում, քան առաջ, բայց այդ կարոտն առնելու մեխանիզմներից մեկը՝ շփումը, հոդաբաշխ շփումը պակասել է։
Նրանք զրուցում են, կատակում միմյանց հետ, կատակների յուրահատուկ մի տեսակ կա, նույնքան լեռնային ու նույնքան ցուրտ ու նույնքան կտրող, որքան «ախրքալակի քամին» է ձմռան կեսին։ Կատակներն իրականում կատակներ չեն, այլ իրականություն, հեգնանք իրականության նկատմամբ։ Դրանք նույն բնագավառից են, որով զբաղված են իմ ծննդավայրում իմ հարազատները՝ գյուղատնտեսություն ու անսանապահություն։
Նայում եմ նրանց ձեռքերին՝ կոշտ, կոպիտ, մեծ, ծանր ֆիզիկական աշխատանքից քարացած։ Հետո նայում եմ իմ ձեռքերին ...։) Բայց հետո ինքս ինձ հույս եմ տալիս, թե իմ ուղեղի գալարներն են նույն վիճակում, ինչ նրանց ձեռքերը, դե հույս եմ տալիս։(
Բայց էլի սրա մասին չէ, որ ուզում էի գրել։
Ուզում էի գրել իրականության նրանց ընկալման մասին։ Այն նույնքան սթափ է, որքան սթափ է ուղեղը սառնամանիքի պայմաններում, իսկ իրականությունն նույնքան ծանր է, որքան ձմռան երկարատև ամիսները։ Բայց սրանից իրականության նրանց ընկալումը չի կոտրվում. նրանք ապագայի հանդեպ հույս չունեն, բայց հուսախաբ չեն, լավի չեն սպասում, բայց լավատես են։ Ինձ զարմացնում է նրանց արիությունը, որը նույքան կոշտ, կոպիտ, ամրացած ու քարացած է, որքան նրանց ձեռքի մկանները։ Կատակում են, ծիծաղում շրջապատի վրա, իրենց վրա, ու ապրում։ Լավ, վատ, բայց ապրում են շրջապատում, որտեղ միշտ ամուր մարդիկ են, թույլ մարդիկ շատ քիչ են։
Ինքս ինձ հույս եմ տալիս, որ ես էլ երբեմն նրանց պես եմ եղել։ Իհարկե, երբեք իմ մկաններն ամուր չեն եղել, բայց հոգու ամրությամբ միգուցե և չեմ զիջել։
Բայց քաղաքը փոխում է մարդկանց, քաղաքը չարացնում է մարդկանց, քաղաքը մարդկանց Homo ԴԺԳՈՀicus է սարքում՝ «կոտրում արիությունը»։
Բայց միգուցե և չի կոտրում, միգուցե և կոտրում է, չգիտեմ։ Բայց ծծնդավայրը մի կում թարմ թթվածին է, մարդկային հոգու թթվածին։
Երեքշաբթի իրիկուն, Մարատ
"Հոդաբաշխ շփումը պակասել է",– գրում ես դու, ու շատ դիպուկ։ Բայց, ինձ թվում է, որ կարոտն առնելու այդ մեխանիզմի ատրոֆիան առիթից առիթ հանդիպելու մեջ չէ։ Ես վերջերս զգում եմ, որ մենք գտնվում ենք կոմունիկացիոն մեխանիզմների համակարգի փլուզման փուլում, երբ ժամանակն ընթանում է ավելի արագ, քան դու ձևակերպում ես միտքդ կամ զգացմունքդ, և դու միշտ ուշանում ես, և միտքդ ու զգացմունքդ հայտնվում են ժամանակի կոնտեքստից դուրս... Մի՞թե մենք շարժվում ենք դեպի համատարած համրություն։
ReplyDeleteԻնձ դուր եկավ, և ես հիմնականում համաձայն եմ: Իմ կարծիքով` բոլորի համար էլ նորություն չէ, որ քաղաքը խլում է մարդու "հոգևոր կերպարանքը", այսինքն` շատ դժվար է քաղաքում լինել այնքան մաքուր և պարզ, որքան գյուղում... Եվ զարմանալի է, որ գյուղ լքել ցանկացողների թիվը գնալով ստվարանում է... Մի՞թե այդքան նվազել է հոգևորի նկատմամբ պահանջարկը: Ինչո՞ւ է մարդը,հատկապես այն մարդը, որը ծնվել և իր կյանքի որոշակի մասը (մանկություն և պատանեկություն) անցկացրել է գյուղում, այսինքն` գիտի գյուղի "համն ու հոտը", նախապատվություն է տալիս քաղաքին: Ինձ համար բոլորովին համոզիչ չեն այն բացատրությունները, որոնք այս փաստը պայմանավորում են գյուղի անբարենպաստ պայմաններով` կենցաղային անհարմարություններ, աշխատանքի խնդիր և այլն: Եվ սա այն դեպքում, երբ քաղաքում արդեն "ոգու սով" է (չնայած մշակութային բազմաթիվ միջոցառումներին), մարդիկ զրկվում են հոգևոր "վիճակներից", որոնք այժմ դիտարկվում են որպես պարզունակ և անվանվում են մեկ այլ բառով` պրագմատիզմ: Ես կարծում եմ` պետք է տղամարդկություն ունենալ` խոստովանելու, որ մենք ենք դա ընտրում` համարելով դա ժամանակին համընթաց քայլելու պարտադիր նախապայման... Չէ՞ որ, ի վերջո, ընտրությունը մարդու ձեռքում է, և նա ընտրում է այն, ինչ իրեն դուր է գալիս և, վերջապես, ինչին արժանի է...
ReplyDelete«Կոմունիկացիոն մեխանիզմների համակարգի փլուզման փուլ»-ի մասին ես թույլ դատողություններ կանեմ, քանի որ երբեք չեմ «փայլել» այս ոլորտում։ Միգուցե և շարժվում ենք այդ ուղղությամբ, միգուցե և ոչ, բայց որ հաստատ վերանայվում է այն, դա միանշանակ։ Բախտը չի բերի հատկապես այն մարդկանց, ովքեր չեն սիրում հեռախոսներ։
ReplyDeleteԱմեն դեպքում, շնորհակալ եմ արձագանքի համար։
Շնորհակալ եմ արձագանքի համար, Sose։ Միշտ ընտրություն ունենալու հնարավորությունը, կարծում եմ ազատություններից ամենաազատն է։ Մեկ այլ հարց է, թե գնում ենք մենք արդյոք նման ընտրության կամ ոչ։ Ցավոք քաղաքն այսօր ավելի մեծ հնարավորություններ է առաջարկում, կարծում եմ միշտ էլ այդպես է եղել։ Միգուցե և ժամանակակից տեխնոլոգիաները ինչ որ բան փոխեն՝ ինտերնետ, տարածության հաղթահարման ժամանակի կրճատում, համաչափ զարգացում և այլն։ «Ոգու սով»-ի մասին պնդումները, չգիտեմ։ Միգուցե և թատրոն գնալը ավելի քիչ է այն բավարարում, քան Հրանտ Մաթևոսյան կարդալը։ Չգիտեմ, բարդ է, փիլիսոփայել շատ կարելի է, դժգոհել նույնպես։ «Հոգևոր վիճակներ» կարելի է ապրել ամենուր, նայած ինչն է տրամադրում այդ վիճակի՝ գյուղը, քաղաքը, կուշտ փորով հաց ուտելը, սիրահարվելը, կամ նույն հողի ու վառված խոտի հոտը։ Իսկ մարդը շատ հաճախ չի էլ ընտրում, նկատի ունեմ գիտակցված ընտրում։ Ավելի շուտ մարդուն են ընտրում՝ իրավիճակը, հանգամանքները, կինը, գործատուն ու այպես շարունակ։ Միգուցե և ստացվեց արձագանքել, միգուցե և ոչ։)
ReplyDeleteԺամանակը երևի ֆիզիկական այլ պարամետրեր է ստանում,որը մոտավորապես հակառակն է այն բանի, ինչ տեղի է ունենում հեռավոր տիեզերքում, այսինքն՝ եթե այնտեղ մեկ "աստղագիտական" տարին հավասար է n երկրային տարիների, ապա այս դեպքում մեկ երկրային տարին հավասար է n "հոգևոր" տարիների՝ այսպիսի յուրօրինակ հոգևոր "առիթմիա"։ Մնում է պարզել n թվային արժեքը...
ReplyDeletemisht el hetamnac yerkrnerum texasharj e gnum gyuxic depi qaxaq, isk zargacac yerkrnerum hakarakn e texi unenum, qaxaqic depi gyux, depi bnutyun
ReplyDeleteՈղջույն, տեղաշարժերը կամ միգրացիան անխուսափելի են, գյուղից գյուղ, գյուղից քաղաք, երկրից երկիր։ Հայկական իմաստությունն ասում է՝ «Որտեղ հաց, էնտեղ կաց»։ Տրամաբանությունը պարզ մարդկային է։ Կան տարբերակներ, երբ փորձում ես հացի մեջ նաև ինչ որ այլ գերակայություններ մտցնել՝ մաքուր օդ, ջուր, մարդիկ, դպրոց, ուսում, կինո, թատրոն, բարձրահարկ շենք և այլն։ Կախված գերակայություններից հայտնվում ես այստեղ կամ այնտեղ։ Ցավոք այսօր գյուղում վաստկելը դժվար է, այն հնարավորություն չի տալիս նվազագույն կարիքներ բավարարել։ Թե չե տարածություն հաղթահարելը շատ հեշտ է. 1,5 ժամ և Սունդուկյանում կարելի է բեմականացում նայել։ 20 րոպե, և քո երեխան մոտակա ամենալավ դպրոցում կսովորի։ Գյուղը պիտի այս դեպքում մեքենայի ու բենզինի փող աշխատելու հնարավորություն տա։ Հենց այդ հնարավորությունը տվեց, միգրացիան մի փոքր կնվազի, իսկ գյուղերը չեն ամայանա։ Գյուղերում մի երկու շաբաթ ես ապրել եմ նորմալ մի երկրում. ոչ մի Երևանի հետ կյանքում չեմ փոխի։
ReplyDelete