Սկսեմ հ/կ-ներից, որոնք իրենց իսկ սեփական ձևակերպմամբ իրենց են առավելապես վերապահում նրա ձևավորումը, ինչ կոչվում է «քաղաքացիական հասարակություն»: Ամեն դեպքում, պիտի որ նրանք կարևոր մի մաս լինեին դրա, սակայն անցած տարիները հիմնականում այլ արդյունքներ են արձանագրում, ամեն դեպքում, ես ոչ մի հ/կ չեմ տեսել կամ հանդիպել իմ շրջապատում, իսկ շրջապատը բավականին լայն է, հավաստիացնում եմ, որը այդ ուղղությամբ ինչ-որ էական ներդրում ունենար: Գնահատականներ չեմ ուզում տալ, ամեն դեպքում, նրանցից շատերը հեռու են նրանից, ինչպիսին պիտի լիներ նրանց առաքելությունը: Չեմ շարունակում, չեմ ուզում, բարկացած եմ՝ աշխարհի վրա... ։) Հետաքրքիր էր, որ այդ սեմինարի ընթացքում կային նաև հ/կ-ականներ, որոնք ավելի անկեղծ էին իրենց առաքելության սահմանումներում :) Ամեն դեպքում ...
Ինտեգրման մասին. լեզվաբանությունը գիտեք ինչու եմ անչափ հարգում, սիրելուց բացի. լեզուն ամեն ինչին հետևելու հնարավորություն է տալիս, եթե իհարկե «կարդալ/հետևել» գիտես: Ինտեգրումը, եվրոպականը, առավել ևս, անհայտ էր նրանց համար: Ինչի համար, երբ, հանուն ինչի, հարցադրումներ էին, որոնք հարցադրումներ են: Պատասխաններ, իհարկե, ոչ ոք չի ակնկալում, բայց գոնե քննարկում կամ խոսույթ է ակնկալվում: Իսկ այդպիսին ստեղծելը հ/կ-երի ուժից վեր է, առայժմ, գոնե, ինձ է թվում, կամ տեսել եմ, կամ կարծում եմ, աստված գիտի ...
Մասնակցայինի մասով՝ աղանդավոր ու կլանային հասարակության, հայաստանյան հասարակության մասին ինչ-որ մի պահի ինչ-որ բաներ եմ գրմրել, կարծիքս չեմ փոխել ու չեմ փոխում ... մանավանդ հ/կ-ների մասով ։)
Սրանով աշխարհի ու հայաստանյան իրականության վրա չարացած մասն ավարտում եմ, ֆրիկությանը այս պահին վերջ ։(
Չգիտեմ որ պահին, բայց կոնֆերանսի խոսույթում «եվրոպական արժեք» բառը ներմուծվեց ու դրանից հետո սկսվեց :) Հենց դրա մասին. ավելի շուտ «եվրոպական արժեքների առաջնայնության» ու «դրանց մասնակցային ինտեգրման» ու «քաղհասարակության (եվրոպական) տիպերի» ու այդ «տիպերի պատմականության» մասին, հերթով: Առօրեական ընկալումներ են, մյուսներից քիչ կամ ընդհանրապես չտարբերվող:
Հասարակության կամ խմբի կամ հանրույթի կամ կլանի կամ գետտոյի կամ համայնքի մեջ գնահատվող արժեքները տարբեր են. հիմար պնդում է ։) Իհարկե դրանք տարբեր են, այլ կերպ չէր էլ կարող լինել, եթե տարբեր են այդ միավորները միմյանցից։ Մեկ այլ խնդիր է, թե ինչպես են դրանք տարբերություններով հանդերձ խոսում կամ համագործակցում կամ համագոյակցում միմյանց հետ։ «Ինտեգրումը» այդ եղանակներից մեկը պիտի որ լինի, «հանդուրժողականությունը»՝ նույնպես։
Խնդիր է, թե ինչպիսին են այն հիմնարար կամ հիմնաքարային արժեքը(ները), որոնք թույլ են տալիս առանձնանալ կամ սեփական դեմքն ունենալ վերոնշյալ խմբերից որևէ մեկին։ Ահա թե որտեղ է իրական խնդիրը՝ երկխոսություն կամ հաղորդակցություն հիմնարար այդ արժեքների շուրջ/միջև։
Թե ինչ պիտի լիներ «եվրոպականի» ու «ինտեգրման» ու «մասնակցայինի» պարագայում, այդպես էլ անհայտ մնաց։ Բայց արժեքների մասին։
«Կապիտալում» մեր աշխատակիցներից մեկը անկեղծ, մինչև հոգու խորքը զարմանում էր, թե ինչպես կարելի է ինքն իրեն պայթեցնել, մահապարտ լինել. միակ խելամիտ պատասխանը՝ «Կյանքի արժեքի գնահատման սանդղակի» մեջ էր։ «Կյանքի արժեքը» գերագույն է մի շարք համայնքներում, հասարակություններում։ Մյուսներում գերագույն է «նույն այդ կյանքի զոհողությունը հանուն արդար կամ աստվածահաճո արարքի» արժեքը։ Ահա թե ինչու նույնքան զարմանալի պիտի թվա այդպիսի հասարակություններում «կապիտալյան» մեր զարմանքը։
Խոսքը, իհարկե, առաջնայնությունների մասին է. ինչու եմ գրում այս մասին, փորձում եմ հասկանալ, թե ինչպիսին է առաջնայինը մեր իրականությունում, ինչ առաջնայինից պիտի հրաժարվել կամ վերաիմաստավորել կամ թելադրել, «եվրոպական» կոչվածների շարքում հայտնվելու կամ ինտեգրվելու համար ու ընդ որում՝ այս գործընթացին մասնակից դարձնել հասարակության բոլոր շերտերին կամ հիմնական շերտերին կամ այն շերտերին, որոնք կուզենան մասնակից լինել այս ամենին։
Ամեն դեպքում. կյանքի ազատության ու արժանապատիվ կյանքի կամ ընտրության հնարավորության, կամ այլընտրանք ունենալու արժեքները պիտի որ նույնքան համակարդկային լինեն։
«Ընտանիքի առաջնայնության» արժեքում, պտի որ «հայկական» առանձնահատկություններ ունենանք, պիտի որ, գլուխ չեմ հանում, հակառակ դեպքում ամեն այնքան «ընտանեկան» կամ ամեն ինչի «ընտանեկանացում» չէր լինի մեր իրականությունում։
Ամեն դեպքում. «Արժանապատիվ կյանքի կողմնակից եմ, ընտանիքի հետ ու հանուն ընտանիքի»։
Անհայտ ինչ որ մի իրիկուն, Մարատ
--
No comments:
Post a Comment